روغن بنفشه در روایات
«درس طب در روایات»استاد تبریزیان95/10/12
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: ادامه بحث سلامتی در زینت(روغن بنفشه)
عامه‌ی روغن ها خوب است ولی روی بعضی از روغن ها در روایات تاکید شده است و فوائدی برای آن ها ذکر شده است.
روغن بنفشه
اولین روغن و بهترین روغن، روغن بنفشه است که معجزه‌ی طب اسلامی است. فصل بنفشه، وسط ماه اسفند است که نوزده و بیستم اسفند است. در استان های خراسان، مازندران، کردستان و کرمانشاه و حتی در اطراف قم، بنفشه رشد می‌کند. گل بنفشه به قدری زیاد است که در باغ ها ممکن است به رنگ بنفش بزند.
معروف است که بنفشه، اولین گل بهار است که حتی قبل از فروردین گل بنفشه شکوفه می‌زند. گل بنفشه زیاد است ولی مردم با این گل و فوائد آن زیاد آشنا نیستند و ارزش آن را نمی‌دانند درحالیکه بهترین روغن، روغن گل بنفشه است.
تعبیرات جالبی در روایات در مورد بنفشه آمده است.
در روایت آمده است:
فَضْلَ الْبَنَفْسَجِ عَلَى سَائِرِ الْأَدْهَانِ کَفَضْلِ أَهْلِ الْبَیْتِ عَلَى النَّاس[1]
یعنی برتری روغن بنفشه بر دیگر روغن ها مانند برتری اهل بیت (ع) بر مردم است.
برتری پیامبر(ص) بر دیگر مردمان قابل درک نیست. پیامبر(ص) رابطی بین خلق و خالق است و فقط ما از یک طرف قضیه خبر داریم.
روایات متعددی است و اگر بگویم روایات فضیلت روغن بنفشه متواتر است، گزاف نگفته ام.
در روایتی می‌فرماید برتری روغن بنفشه مانند برتبری اسلام بر دیگر دین ها است. بنابراین نمی‌شود روغن بنفشه را با دیگر روغن ها مقایسه کرد.
ما زمانی که شروع به دارو ساختن در بیست سال قبل کردیم، بنفشه قیمتی نداشت و کیلویی هزار تومان بود ولی الان کیلویی چهارصد هزار تومان است. نشان می‌دهد کم کم مردم به فوائد بنفشه پی برده اند.
بنفشه دارویی معجزه آسا است میگرین سی ساله و بیست ساله را درمان می‌کند.
در روایت آمده است:
عَلَیْکُمْ بِدُهْنِ الْبَنَفْسَجِ، فَإِنَّ لَهُ فَضْلًا عَلَى الْأَدْهَانِ کَفَضْلِی عَلَى سَائِرِ الْخَلْق[2]
یعنی پیامبر(ص) فرمود بر شما باد به روغن بنفشه زیرا برتری آن بر دیگر روغن ها مانند برتری من بر دیگر خلائق است.
در روایت دیگر می‌فرماید:
کَفَضْلِ أَهْلِ الْبَیْتِ عَلَى النَّاس[3]
یعنی مانند برتری اهل بیت (ع) بر دیگر مردمان است.
در روایت دیگر آمده است:
کَفَضْلِ الْإِسْلَامِ عَلَى سَائِرِ الْأَدْیَان[4]
یعنی مانند برتری اسلام بر سائر دین ها است.
روغن بنفشه یکی از رازهای طب اسلامی است زیرا این تعبیرات را مومن می‌فهمد زیرا برتری پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) قابل درک نیست.
بنابراین نمی‌توان فوائد روغن بنفشه را محدود و محصور کرد زیرا منافع و برتری پیامبر(ص) قابل حصر نیست.
فوائد روغن بنفشه
در روایات بعض منافع روغن بنفشه ذکر شده است:
نِعْمَ الدُّهْنُ الْبَنَفْسَجُ لَیَذْهَبُ بِالدَّاءِ مِنَ الرَّأْسِ وَ الْعَیْنَیْنِ فَادَّهِنُوا بِه[5]
یعنی چه خوب روغنی است روغن بنفشه حتما بیماری را از سر و دو چشم می‌برد پس با آن روغن مالی کنید.
اختصاص به بیماری خاصی ندارد و مطلق بیماری های سر را درمان می‌کرد. بی مهابا برای هرکس که مشکلی در سر دارد، روغن بنفشه تجویز کنید.
برای درمان بیماری های چشم هم روغن بنفشه تجویز کنید ولی باید روی ابروها مالیده شود و معجزه آسا است.
در روایت دیگر می‌فرماید:
دُهْنُ الْبَنَفْسَجِ یَرْزُنُ الدِّمَاغ[6]
یعنی روغن بنفشه مغز را سنگین می‌کند.
از جهت وزنی و حجمی باعث رشد مغز می‌شود. افرادی که مشکلات و آسیب مغزی دارند و مبتلا به کوچکی مغز و آلزایمر و پارکینسون و فلج مغزی هستند و کودکانی که اوتیسم دارند و همه‌ی انواع معلولیت های مغزی و عقب افتادگی را درمان می‌کند.
الان ما اوتیسم را یا سندروم داوون (مُنگلی) را با روغن بنفشه درمان می‌کنیم.
روزی در یکی از دانشگاه ها گفته شد مگر پیامبر(ص) می‌تواند سندروم داوون را درمان کند؟ مگر اهل بیت (ع) می‌توانند سندروم داوون را درمان کنند؟ به آن ها گفتم این کار پیامبر(ص) نمی‌خواهد، بلکه من خودم صدها بیمار سندروم داوون را درمان کرده ام!
راه درمان مشکلات مغزی همین روغن بنفشه است، روغن بنفشه مغز را سنگین می‌کند.
روغن بنفشه را باید داخل بینی بریزند.
وقتی مشکل مغز برطرف شود، به کل بدن فرمان ترمیم می‌دهد، زیرا بدن تحت کنترل مغز است. البته داروهای دیگری هم مانند داروی پیامبر(ص) و بخور هم می‌دهیم.
من هم روزی فکر می‌کردم، سندروم داوون قابل درمان نیست ولی الان می‌بینم سندروم داوون از بیماری های سهل العلاج است به شکل معجزه آسا با همین روغن بنفشه و بخور حضرت مریم(س) درمان پیدا می‌کنند و حتی چهره‌ی آن ها تغییر می‌کند و به حال عادی برمی‌گیرد.
روغن بنفشه برای هیپوفیز معجزه آسا است. هیپوفیز اگر خوب رشد نکرده است روغن بنفشه، سنگین می‌کند یعنی باعث رشد هیپوفیز می‌شود.
آیا برای تومورهای مغز هم روغن بنفشه مفید است؟ مقتضای اطلاق روایتی که خواندیم، مفید بودن آن ثابت می‌شود ولی از طرفی چون حجم مغز را زیاد می‌کند این احتمال وجود دارد که حجم تومور را هم زیاد کند و ما در این مورد احتیاط می‌کنیم و برای تومورهای مغزی، روغن بنفشه را تجویز نمی‌کنیم. ولی باید با تجربه دید و همانطور که از اطلاق روایت قبلی به دست می‌آید، روغن بنفشه حتی برای تومور مغزی هم مفید است.
در روایت دیگر آمده است:
دَهْنُ الْحَاجِبَیْنِ بِالْبَنَفْسَجِ یَذْهَبُ بِالصُّدَاع[7]
یعنی روغن مالی کردن دو ابرو، میگرن را برطرف می‌کند.
در روایت دیگر می‌فرماید:
أَهْدَیْتُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع بَغْلَةً فَصَرَعَتِ الَّذِی أَرْسَلْتُ بِهَا مَعَهُ فَأَمَّتْهُ فَدَخَلْنَا الْمَدِینَةَ فَأَخْبَرْنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ أَ فَلَا أَسْعَطْتُمُوهُ بَنَفْسَجاً فَأُسْعِطَ بِالْبَنَفْسَجِ فَبَرَأَ ثُمَّ قَالَ یَا عُقْبَةُ إِنَّ الْبَنَفْسَجَ بَارِدٌ فِی الصَّیْفِ حَارٌّ فِی الشِّتَاءِ لَیِّنٌ عَلَى شِیعَتِنَا یَابِسٌ عَلَى عَدُوِّنَا لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی الْبَنَفْسَجِ قَامَتْ أُوقِیَّتُهُ بِدِینَار[8]
یعنی برای امام صادق(ع) قاطری هدیه کردم و مردی که همراه این قاطر فرستادم را با سر به زمین زد(ضربه مغزی شد) پس داخل مدینه شدیم و به امام صادق(ع) خبر دادیم فرمود آیا روغن بنفشه در بینی او نریختید؟ پس روغن بنفشه داخل بینی او ریخته شد و خوب شد
برای افرادی که ضربه مغزی می‌شوند یا از ارتفاع با سر به زمین می‌خورند یا در تصادف ضربه مغزی می‌شوند، روغن بنفشه حیاتی است. اگر در ساعات اول روغن بنفشه در بینی آن ها ریخته شود، خیلی زود به زندگی بر می‌گردند و مغز آن ها ترمیم می‌شود.
«الا اسعطتموه» دو معنی دارد. احتمال دارد که ریختن روغن بنفشه در بینی معروف بوده است و معنای بعدی اطلاع دادن به اهمیت روغن بنفشه است و امر می‌کند که این کار را انجام بدهند.
دو قطره در هر بینی باید ریخته بشود.
در روایت دیگر آمده است:
اکْسِرُوا حَرَّ الْحُمَّى بِالْبَنَفْسَجِ[9]
یعنی شدت تب را با روغن بنفشه بشکنید.
در روایت دیگر آمده است که امام رضا(ع) برای کسی که تب میگرن داشت، روغن بنفشه را با کاسنی به پیشانی او مالیدند.
مالیدن روغن بنفشه با کاسنی، بهترین و سریع ترین درمان تب است.
در روایت دیگر آمده است:
وَ رُوِیَ لِلزُّکَامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَأْخُذُ دُهْنَ بَنَفْسَجٍ فِی قُطْنَةٍ فَاحْتَمِلْهُ فِی سِفْلَتِکَ عِنْدَ مَنَامِکَ فَإِنَّهُ نَافِعٌ لِلزُّکَامِ إِنْ شَاءَ اللَّه[10]
یعنی برای زکام از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود موقع خواب روغن بنفشه را در یک پنبه قرار بده و در مقعد بگذار زیرا برای زکام مفید است ان شاء الله.
در روایت دیگر آمده است:
وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ لَا یَظْهَرَ فِی بَدَنِکَ بَثْرَةٌ وَ لَا غَیْرُهَا فَابْدَأْ عِنْدَ دُخُولِ الْحَمَّامِ بِدُهْنِ بَدَنِکَ بِدُهْنِ الْبَنَفْسَج[11]
یعنی اگر می‌خواهی جوش و غیر آن در بدنت ظاهر نشود، هنگامی که می‌خواهی حمام بروی ابتدا بدنت را با روغن بنفشه روغن مالی کن.
امروزه این مسئله شایع شده است، جوش و غرور جوانی و پنفیگوس و لیکن پلان همه یک چیز است که به صورت جوش و دمل ظاهر می‌شود.
جوش چهره‌ی فرد را زشت می‌کند که روغن بنفشه این مسئله را به طور کامل برطرف می‌کند.
این روایت می‌فرماید کل بدن روغن مالی شود.
فوائد بنفشه در این چند مورد محدود نمی‌شود و باید به مرور زمان به دست بیاید.
یکی از فوائد آن درمان چسبندگی روده و مری را درمان می‌کند.
در روایتی آمده است:
لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی الْبَنَفْسَجِ لَحَسَوْهُ حَسْوا[12]
یعنی اگر مردم می‌دانستند روغن بنفشه چه خاصیتی دارد آن را با ولع می‌خوردند.
بنابراین فائده بنفشه برای مالیدن و سعوط نیست، بلکه فوائدی در خوردن آن هم وجود دارد که این فوائد مشخص نیست و باید روی آن کار کرد.
برای قارچ و اگزما و ترک دست و پا هم مفید است که ان شاء الله می‌خوانیم.
حسوه به معنای شرب است و از قرائن برداشت می‌شود که بیشتر مراد روغن بنفشه است ولی ممکن است خود گل بنفشه هم مراد باشد.
در روایت آمده است:
لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی الْبَنَفْسَجِ قَامَتْ أُوقِیَّتُهُ بِدِینَار[13]
یعنی اگر مردم می‌دانستند که چه در روغن بنفشه است سی گرم یا صد گرم آن را با یک مثقال طلا می‌خرند.
یک مثقال طلا چیزی در حدود پنج میلیون تومان است که نشان از ارزش بنفشه است. مردم خاصیت بنفشه را نمی‌دانند. علم باید به قدری پیشرفت کند که خاصیت های بنفشه را به دست بیاورد. باید تجربه کنیم و در عمل استفاده کنیم تا خواص آن را کشف کنیم.
در مورد سنا و شنبلیله نیز این عبارات وجود دارد که نشان می‌دهد بیماری های لاعلاج را درمان می‌کند. در هر زمان مردم قدر آن را نمی‌دانند.
در طب اسلامی اصلا عرقیجات نداریم.
«حسو» به معنای آرام آرام است و خود گل قابل حسو نیست مگر اینکه آن را بچوشانند ولی از مجموع روایات استفاده می‌شود بیشتر مراد روغن بنفشه است.
در روایتی خواندیم که فرمود:
فَضْلَ الْبَنَفْسَجِ عَلَى سَائِرِ الْأَدْهَانِ [14]
یعنی برتری بنفشه بر سائر روغن ها.
نشان می‌دهد بنفشه در مورد روغن بنفشه استعمال می‌شود.
البته خاصیت خود بنفشه را هم رد نمی‌کنیم و باید فوائد آن را باید به دست آورد.
طبع روغن بنفشه
در میان مردم شایع است که روغن بنفشه سرد است ولی پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) می‌فرماید که روغن بنفشه هوشمند و اتومات است.
إِنَّ الْبَنَفْسَجَ بَارِدٌ فِی الصَّیْفِ حَارٌّ فِی الشِّتَاء[15]
یعنی روغن بنفشه در تابستان سرد و در زمستان گرم است.
تهیه‌ی روغن بنفشه
اگر کسی می‌تواند و امکانات دارد تا از خود گل، روغن تهیه کند، مثلا از ده یا بیست کیلو گل بنفشه روغن بگیرد دیگر از معجزه هم بالاتر است ولی روش تهیه روغن بنفشه و کل گل ها، با اضافه کردن روغن دیگر است زیرا خود گل به روغن قابل توجهی ندارد.
روی گل بنفشه روغن زیتون یا کنجد می‌ریزند و عده ای هم روغن بادام می‌ریزند.
روغن گل باید به شکل سرد تهیه شود و گذاشتن روی آتش ندارد.
روغن روی گل ریخته شود و حداقل یک ماه بگذارند و بعد صاف کنند. اگر کسی بخواهد روغن، اثر بیشتری داشته باشد، بعد از یک ماه، گل روغن را تجدید کند و یک ماه دیگر بگذارد و اگر این کار در ماه های دیگر تا ده ماه انجام بدهد اثر روغن بیشتر می‌شود.
بهترین روغن بنفشه ای که امروز قابل دسترسی است، همین روغن ده ماهه است. روغن همان روغن است ولی گل آن عوض می‌شود که روغن بنفشه‌ی معجزه آسا می‌شود.
شاید با یک یا دو بار استفاده کردن در بینی، میگرن و سینوزیت را درمان کند.
روغن باید تا روی گل ها بیاید.
روش تهیه‌ی روغن بنفشه در روایات نیامده است ولی روغن بنفشه در زمان پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) تولید می‌شده است و به همین شکلی است که در کتاب ها ذکر شده است. اگر اهل بیت(ع) نظری داشته اند حتما اشاره می‌کردند.
امام صادق (ع) به اهل خراسان می‌فرماید:
مَا یَأْتِینَا مِنْ نَاحِیَتِکُمْ شَیْ‌ءٌ أَحَبُّ إِلَیْنَا مِنَ الْبَنَفْسَج[16]
یعنی چیزی بهتر و دوستداشتنی تر از بنفشه از ناحیه‌ی شما برای ما نیامده است.
معلوم می‌شود بهترین گل بنفشه، برای خراسان است و بعد از آن بنفشه های استان های دیگر.
خود گل بنفشه به تنهایی باید در روغن باشد، ولی ساقه و حتی برگ آن را هم داخل روغن قرار می‌دهند.
افرادی که روغن گر هستند همه به همین روش از گل روغن تهیه می‌کنند.
به نظر می‌رسد آفتاب غیر مستقیم برای تهیه‌ی روغن بنفشه بد نباشد و باعث می‌شود مواد گل به داخل روغن برود و گل سفید می‌شود.
الان گل ختمی خبازی که به آن «پنیرک» گفته می‌شود گاها به جای گل بنفشه می‌فروشند.
گل بنفشه خیلی ریز است و نشانه‌ی آن ساقه‌ی باریک و بلند آن است.
